Pilot Heusden – Kinderen langer thuis laten wonen

mei 6, 2025 | Analysebibliotheek, Data science, Gemeentelijke domein, Jeugdbescherming, Preventie, Sociaal domein

In 2017 maakten in Nederland 23.206 kinderen en jongeren gebruik van pleegzorg. Omgerekend gaat het om 121 uithuisplaatsingen per 10.000 kinderen. Een uithuisplaatsing is ingrijpend en vaak traumatisch voor het kind, en brengt ook hoge maatschappelijke kosten met zich mee. Het doel van deze analyse is uithuisplaatsingen voorspellen en zo inzicht krijgen op risicofactoren en beschermde factoren. De gemeente Heusden wil op naar een preventieve aanpak en heeft de ambitie om kinderen zoveel mogelijk thuis te laten wonen.

Onderzoeksvragen

Hoe kan de gemeente Heusden uithuisplaatsing voorkomen? Wat zijn de belangrijkste risicofactoren voor uithuisplaatsing? Welke combinaties van factoren spelen een grote rol?

Gebruikte data

Voor deze analyse is gebruikgemaakt van CBS-microdata over de periode 2015-2018. De analyse zoekt naar inzichten op ‘groepsniveau’: data over algemene kenmerken met data over jeugdhulpgebruik.

Microdata: koppelbare data op persoons-, bedrijfs- en adresniveau waarmee onderzoekers onder strikte voorwaarden statistisch onderzoek mogen doen.

Op basis van literatuur en data mining zijn de meest onderscheidende factoren geïdentificeerd die het risico op een hulptraject verhogen of verlagen:

Kind- omgevingsfactoren:

  • Kindfactoren, te denken valt aan: onderwijsniveau, voortijdig school verlaten, leerdelict HALT.
  • Omgevingsfactoren, te denken valt aan: scheiding ouders, werksituatie, schulden.

Alle factoren:

  • Financiële situatie: inkomen personen, huishuidinkomen, schuldsanering
  • Gezondheid: gebruik jeugdbescherming, jeugdhulp, jeugdreclassering
  • Onderwijs: hoogst behaalde diploma, volgen van onderwijs, opleiding, voortijdig schoolverlater, type opleiding
  • Personen & huishoudens: huishoudkenmerken (aantal, relatie), persoonskenmerken (geslacht, leeftijd, herkomst), kinderen en hun juridische ouders, scheiding meegemaakt
  • Veiligheid: bekend bij HALT, bekend bij slachtofferhulp NL, verdacht van misdrijf

Betrokken organisaties

Methode en techniek

Het startpunt was de risicotaxatietool, garage2020, een succesvolle aanpak van de gemeente Amsterdam. Deze tool is gedeeld met de gemeente Heusden en daarop is verder gebouwd.

Hoe werkt de tool?
Historische gegevens van Amsterdamse jongeren van het CBS. De tool geeft inzicht in (combinatie van) risicofactoren die uithuisplaatsing voorspellen.

De tool is gevoed met 18 CBS microdata-bestanden.

Belangrijkste inzichten

Uit de data-analyse bleek dat kinderen uit eenoudergezinnen met een moeder die geen werk heeft en (fors) jonger dan 30 jaar was toen ze haar eerste kind kreeg, en die in een huurwoning met huurtoeslag wonen, een verhoogde kans hebben om uit huis geplaatst te worden of onder toezicht te worden gesteld. Natuurlijk is hiermee niet gezegd dat kinderen uit deze risicogroep niet zonder problemen kunnen opgroeien of dat uit andere gezinnen geen kinderen uit huis worden geplaatst worden. De uitkomsten geven wél aan dat extra aandacht voor het ondersteunen van deze vrouwen en hun kinderen nodig is om te voorkomen dat er problemen ontstaan of groter worden.

De inzichten uit de data-analyse zijn benut in een design thinkingproces (kwalitatieve verdieping, met onder meer vragenlijsten).

Aandachtspunten en overige kenmerken

  • De koppeling en datavoorbereiding was zeer arbeidsintensief (80% van het werk).

  • Clustering toont relatieve verschillen, geen absolute uitsluiting van andere kenmerken per groep.

Meer informatie

De presentatie is openbaar beschikbaar en kan als voorbeeld dienen voor andere regio’s.

Contactpersoon: Patrica Prüfer | patricia.prufer@centerdata.nl 

Datasamenwerking/Organisatie(s): Centerdata (namens Smart Start)

Titel: Smart Start – Heusden – Kinderen wonen thuis